Na czym polega postępowanie z wolnej ręki ? Bardzo często, w przypadku udzielania zamówień publicznych, zachodzi potrzeba uwzględnienia przesłanki określonej w artykule 67 ust. 1 pkt 1 lit. b ustawy Prawo Zamówień Publicznych (p.z.p.). Ta przesłanka często współwystępuje z przesłanką wynikającą z lit. a tego samego artykułu, która umożliwia udzielenie zamówienia bez konieczności konkurencyjnego postępowania, jeśli istnieje techniczna, obiektywna przeszkoda uniemożliwiająca świadczenie dostaw, usług lub prac budowlanych przez więcej niż jednego wykonawcę.
Uzasadnienie sądu najwyższego
Artykuł ten musi być ściśle przestrzegany, co potwierdził Sąd Najwyższy w uzasadnieniu do wyroku z 6 lipca 2001 stwierdzając, że możliwość udzielenia zamówienia bez konkurencji jest dopuszczalna tylko wtedy, gdy istnieją obiektywne powody techniczne, które uniemożliwiają świadczenie usług przez więcej niż jednego wykonawcę. To stanowisko Sądu Najwyższego znalazło potwierdzenie w orzecznictwie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie. W wyroku z 12 października 2004 r. (II SA 1921/03), WSA wyraził opinię, że istnienie tylko jednego dostawcy zdolnego do wykonania zamówienia musi być oczywiste i wynikać z obiektywnych, nie budzących wątpliwości faktów.
Zamówienia bez konkurencji można stosować wyjątkowo.
Warto podkreślić, że dyrektywy europejskie podkreślają przyczyny techniczne, artystyczne lub związane z ochroną praw wyłącznych, które mogą uzasadnić udzielenie zamówienia bez wcześniejszego ogłoszenia. Warto również zaznaczyć, że zgodnie z artykułem 66 ust. 2 ustawy p.z.p., gdy zamawiający decyduje się na udzielenie zamówienia bez konkurencji, może on później ogłosić to w Biuletynie Zamówień Publicznych lub przekazać informację Urzędowi Publikacji Unii Europejskiej, podając uzasadnienie wyboru tej formy oraz opis zamówienia i dane wykonawcy, któremu zamawiający zamierza przyznać zamówienie.
W orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości UE podkreśla się, że zastosowanie trybów niekonkurencyjnych, w tym zamówienia bez konkurencji, jest dopuszczalne tylko w wyjątkowych sytuacjach. Musi być ścisłe uzasadnione. Dokument przygotowany przez Urząd Zamówień Publicznych, oparty na orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości i sądów krajowych, podkreśla, że przesłanka z artykuła 67 ust. 1 pkt 1 lit. a p.z.p. wymaga, aby zamówienie mogło być wykonane tylko przez jednego wykonawcę ze względów technicznych, które są rzeczywiście nie do przezwyciężenia, a nie tylko utrudniające. To oznacza, że przekonania zamawiającego, że tylko jeden wykonawca jest najlepszy do wykonania zamówienia, nie wystarczają do spełnienia tej przesłanki.
Co jeśli przesłanka jest spełniona ?
Jeśli przesłanka ta jest spełniona, to zamawiający przygotowuje zaproszenie do negocjacji i niezbędne informacje dotyczące postępowania oraz kluczowe warunki, które zostaną wprowadzone do umowy lub ogólnych warunków umowy. Warto jednak pamiętać, że zamawiający może zrezygnować z przepisów dotyczących ogłoszenia, jeśli zamówienie jest udzielane na podstawie artykułu 68 ust. 1 ustawy p.z.p. Niemniej jednak, rozważenie konieczności posiadania dokumentacji, takiej jak informacje niezbędne do przeprowadzenia postępowania wraz z opisem zamówienia, jest ważne w przypadku zamówień bez konkurencji.
W postępowaniach bez konkurencji, na mocy artykułu 67 ust. 1 pkt 1 lit. b p.z.p., zamawiający jest zwolniony z obowiązku powoływania komisji przetargowej. Postępowanie może prowadzić jedna osoba, która składa oświadczenie zgodnie z artykułem 17 p.z.p. w sprawie obecności lub braku okoliczności wyłączających ją z postępowania. Warto zaznaczyć, że w nowelizacji ustawy wprowadzonej od 29 stycznia 2010 r. pojawiła się definicja postępowania o udzielenie zamówienia publicznego. Definicja ta wpłynęła na określenie, kto jest odpowiedzialny za składanie oświadczenia o braku podstaw do wyłączenia z postępowania. Postępowanie o jest wszczynane w drodze publicznego ogłoszenia o zamówieniu lub przesłania zaproszenia do składania ofert lub negocjacji w celu wyboru wykonawcy, z którym zostanie zawarta umowa w sprawie zamówienia publicznego, lub w przypadku zamówienia bez konkurencji – wynegocjowania postanowień takiej umowy. Dlatego też czynności, takie jak sporządzenie protokołu czy zawarcie umowy